Phân Biệt Các Loại Xích Con Lăn Công Nghiệp Thông Dụng

Xích con lăn là "xương sống" của nhiều hệ thống truyền động và băng tải trong nhà máy. Việc lựa chọn đúng loại xích không chỉ đảm bảo hiệu suất truyền tải mà còn quyết định tuổi thọ của toàn bộ hệ thống máy móc.

Bài viết này tập trung phân loại các loại xích con lăn công nghiệp phổ biến dựa trên cấu tạo và ứng dụng chuyên biệt của chúng.

I. Phân Loại Theo Tiêu Chuẩn & Cấu Tạo Cơ Bản

Xích con lăn công nghiệp được sản xuất theo các tiêu chuẩn quốc tế nghiêm ngặt, phổ biến nhất là ANSI (Mỹ) và ISO/DIN (Châu Âu).

1. Xích Con Lăn Truyền Động (Driving Roller Chains)

Đây là loại xích được thiết kế để truyền tải công suất từ trục này sang trục khác.

Xích Bước Ngắn Tiêu Chuẩn (Standard Short Pitch):
- Đặc điểm: Khoảng cách bước xích ($P$) ngắn, độ chính xác cao, chịu được tốc độ quay lớn.
- Phân loại: Thường chia theo tiêu chuẩn ANSI (Mỹ) và ISO/DIN (Châu Âu).
  - ANSI (Ký hiệu series 40, 50, 60...): Bước xích tính bằng đơn vị inch.
  - ISO/DIN (Ký hiệu series 08B, 10B, 12B...): Bước xích tính bằng đơn vị mm.
- Ứng dụng: Hộp giảm tốc, máy bơm, máy nén, hệ thống truyền động chung cần tốc độ cao và ổn định.

2. Xích Đa Dãy (Multiple Strand Chains)

Để tăng khả năng chịu tải mà không làm thay đổi tốc độ hoặc kích thước bước xích, người ta sử dụng các loại xích có nhiều dãy (hàng) chạy song song:

Xích Đôi (Duplex): 2 hàng mắt xích.
Xích Ba (Triplex): 3 hàng mắt xích.
Xích Bốn trở lên (Quadruplex, ...): 4 hàng hoặc nhiều hơn.
Ứng dụng: Các bộ truyền động công suất lớn, nơi yêu cầu lực kéo cao và độ bền vượt trội (ví dụ: máy cán, máy khuấy công nghiệp).

II. Phân Loại Theo Ứng Dụng Chuyên Biệt

Trong môi trường công nghiệp, xích thường phải đáp ứng các yêu cầu đặc thù về vận chuyển, nâng hạ hoặc môi trường làm việc khắc nghiệt.

1. Xích Con Lăn Băng Tải (Conveyor Roller Chains)

Loại xích này được tối ưu hóa cho việc vận chuyển vật liệu thay vì chỉ truyền động lực.

Xích Bước Đôi (Double Pitch Chains):
- Ký hiệu: Bắt đầu bằng chữ 'C' (ví dụ: C2040, C2060).
- Đặc điểm: Bước xích lớn gấp đôi xích tiêu chuẩn tương đương. Điều này giúp tiết kiệm vật liệu, giảm trọng lượng, và phù hợp với tốc độ thấp hơn của băng tải.
- Xích Con Lăn Lớn (Large Roller): Con lăn có đường kính lớn hơn so với tiêu chuẩn, cho phép xích lăn trực tiếp trên ray đỡ (track), giảm mài mòn và ma sát.
- Ứng dụng: Băng tải nhẹ, hệ thống đóng gói, máy sấy, nông nghiệp.
Xích Có Phụ Kiện (Attachment Chains):
- Đặc điểm: Trên các tấm xích ngoài có gắn thêm các phụ kiện (attachments) như cánh gạt, lỗ khoan, hoặc giá đỡ (ví dụ: A1, A2, K1, K2).
- Ứng dụng: Gắn vào băng tải để cố định, đẩy hoặc định vị sản phẩm (ví dụ: băng tải lắp ráp, băng tải nghiêng).

2. Xích Tấm (Leaf Chains)

Đây là loại xích không có con lăn. Nó được thiết kế hoàn toàn cho mục đích nâng hạ.

Ký hiệu: Bắt đầu bằng chữ 'BL' (tiêu chuẩn Mỹ) hoặc 'LH' (tiêu chuẩn Châu Âu).
Cấu tạo: Chỉ bao gồm các tấm xích (plate) và chốt (pin).
Ứng dụng: Chủ yếu là xích nâng cho xe nâng hàng (Forklift) và các cơ cấu nâng, kéo tải trọng lớn, tốc độ thấp.

3. Xích Đặc Biệt Cho Môi Trường Khắc Nghiệt

Xích Ống Lót (Bush Chains): Không có con lăn, chịu được môi trường nhiều bụi bẩn và nhiệt độ cao, thường được dùng trong các lò nung.
Xích Không Cần Bôi Trơn (Self-Lubricating Chains): Sử dụng ống lót đặc biệt có chứa dầu bôi trơn rắn (Sintered Bushings), phù hợp cho ngành thực phẩm, nơi không thể bôi trơn bằng dầu lỏng.
Xích Thép Không Gỉ (Stainless Steel Chains): Chống ăn mòn, chịu hóa chất, dùng trong ngành thực phẩm, đồ uống, hóa chất hoặc môi trường ẩm ướt, nước mặn.

Loại Xích	Mục Đích Chính	Đặc Điểm Nhận Dạng Nhanh
Xích Bước Ngắn	Truyền Động Tốc Độ Cao	Bước xích nhỏ, thường là xích đơn/đôi.
Xích Bước Đôi	Băng Tải	Bước xích gấp đôi, thường có ký hiệu 'C'.
Xích Có Phụ Kiện	Định Vị, Đẩy Vật Liệu	Có thêm các tai/lỗ gắn ở tấm xích ngoài.
Xích Tấm	Nâng Hạ (Xe Nâng)	Không có con lăn (chỉ có tấm và chốt).